Dilan ve Engin Polat çiftinin tutuklanmasıın ardından kara para tanımı, kara para aklama yöntemleri yeniden gündeme geldi. Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) uzun yıllardır kara para trafiğine takip ediyor ve suçluluların yöntemlerini analiz ediyor.
MASAK’ın internet sitesinde kara para suçu konusunda önemli bilgiler var.
NAKİT PARA BAŞA BELA
MASAK, neden kara para aklamaya ihtiyaç duyulduğunu analiz ederken, yasal olmayan gelirlerin bir süre sonra sorun yaratmaya başladığını, özellikle nakit paranın bir sonra dikkat çekmeye başladığını hatırlattı. MASAK’ın tespitine göre, elde büyük miktarlarda nakit para varken, günlük harcama dışında büyük rakamlarla harcama yapılması dikkat çekebilir ve bu durumda nakit paranın sisteme aklanarak sokulması gerekir.
KARA PARA ALMAYA YÖNTEMLERİ NELERDİR?
MASAK’ın derlediği bilgiye göre kara para aklamada kullanılan yöntemler şöyle;
– Fonların fiziken ülke dışına kaçırılması,
– Şirinler (smurfing) yöntemi,
– Parçalama (structuring) yöntemi,
– Vergi cennetleri (off-shore),
– Paravan (Kağıt üstündeki) ya da hayali şirketler,
– Oto-finans borç yöntemi (Loan-back),
– Döviz Büroları,
– Kumarhane ve Gazinolar,
– Nakit para kullanılan işyerlerinin işletilmesi (Göstermelik şirketler),
– Sahte fatura (hayali ihracat),
– Alternatif havale sistemleri (hawala vs.),
– İnternet bankacılığı ve elektronik para,
Bu listede yer alan paravan şirket kurma yöntemi, Polat çiftine yöneltilen suçlamayla örtüşüyor. Bu tür şirket kurulduğunda para aklama sistemi şöyle çalışıyor;
– Bu yöntemde hamburgerci, simit dükkanları, benzin istasyonu gibi nakit para akışının yoğun olduğu işyerleri kurulur. Bu işyerleri gerçekten çalışan yerler olabileceği gibi fiktif yani bürosu olan ama iş yapmayan bir şirket de olabilir.
– Bu tür işyerlerinin seçilmesinin nedeni bunların muhasebe denetimlerinin yapılmasının oldukça zor olmasıdır. Yani ne kadar benzin, kaç hamburger ya da simit satıldığını tespit etmek hemen hemen mümkün değildir. Böylece yasa dışı kaynaklardan gelen fonlar bu işyerlerinden elde edilen gelirlerle karıştırılabilir.
MASAK’ın analizlerine göre, hayali şirketlerdeki kara para aklama sistemi de şöyle çalışıyor:
– Bu şirketler sadece kağıt üzerinde vardır (masa, kasa, adres kısa şirketler) ve bunların kurulmasındaki amaç, ayrıştırma aşamasında fon transferlerinin bu şirketler üzerinden geçirilmesi suretiyle inceleme ve denetim anında iz sürmeyi zorlaştırmaktır.
PARAYI DOLAŞTIR İZİ KAYBET
– Aklama işi yapanlar bu tipten birçok şirkete sahip olabilirler ve izleri daha fazla karışık hale getirmek için fonları bir şirketten diğerine aktarırlar. Bir paravan şirket maskelemeyi artırmak için gerçekten yasal işlemlere de girişebilir.
– Şirketler arasında yapılan transferler sonucu; paravan şirket çok kârlı bir işletme gibi gösterilebilir. Böyle bir durumda kağıt üzerinde görülen kârın yerine kasaya suç geliri konur. Bu paranın vergisi ödenir ve yasallaştırılmış olur.
– Paravan şirket kâr oranı yüksek ya da düşük bir çok şirketi, gayrimenkulu veya değerli kağıdı satın alabilir. Bilinçli spekülasyonlarla, kağıt üzerinde yapılan alım satımlarla bu yatırımlar değerlenmiş gözükür ve yine vergisi de ödenmek suretiyle suç geliri aklanır. Aklayan kişi aklanan ve yasallaşan paranın vergisini ödemeye her zaman hazırdır.
ÇOK NAKİT AZ VERGİ
Polat çiftine yönelik suçlamaların başında, aile üyeleriyle birlikte çok sayıda şirkete sahip olmaları ve bu şirketler arasında yüksek rakamda para transfer etmeleri geliyor. Polat ailesi, milyonlarca liralık para trafiğine rağmen çok düşür miktarda vergi ödemiş gibi görünüyor. Polat çifti, paraları ana bir şirkete toplayıp pahalı arabalar ve pahalı gayrimenkuller de almış. İddiaya göre çiftin kar ediyor gibi görünen tek bir şirketi bulunmuyor. Dilan Polat, genel olarak güzellik salonlarından ve güzellik malzemelerinden kar ettiklerini ileri sürüyor. Dilan Polat, yüzden fazla bayisi olduğunu ve salon başına “İsim hakkı karşılığı 20 milyon lira” aldıklarını belirtiyor.
Güzellik salonlarının kara para aklama için dünya genelinde de kullanıldığı biliniyor. Nakit para girişi, hizmete dayalı olması, sarf malzemelerinin çok kullanılması nedeniyle bu tür salonlar kara para tacirleri tarafından tercih ediliyor.
BREAKİNG BAD’İ HATIRLATTI
Polat ailesine yönelik iddiaların yargılama aşamasında kesinlik kazanması bekleniyor. Çiftin güvellik salonları merkezli iddiaların odağında olması son yılların en dikkat çeken dizilerinden Breaking Bad i hatırlattı. Dizide kara para aklama yöntemleri olarak şunlar yer aldı:
– Araba yıkama
– Fast food lokanta (Los Pollos Hermanos)
– Tortilla fabrikası
– Böcek ilaçlama şirketi (Vamanos Pest)
– Çamaşırhane
– Laundromat (Lavandería Brillante)
Breaking Bad’de Saul Goodman, Jesse Pinkman’a neden bir güzellik salonu satın alması gerektiğini böyle anlatıyordu. Dizide, Pinkman isimli suç karakterine avukatlık yapan Saul isimli avukat, müvekkiline elindeki önemli nakit parayı aklamak için bir güzellik salonu aldırıyor. Avukat, salonu alması için müvekkiline, elinde çok yüksek nakit para olduğunu, bu nakiti güzellik merkezi geliri olarak gösterip sisteme sokması gerektiğini anlatıyor.
Dizideki bu tür yöntemler aslında gerçek suçlardan alıntı. Örneğin İngiltere ve birçok büyük ülkede, bu salonların kara para aklama için tercih edildiği belirtiliyor. Salonların boş olması ve gelir sağlaması dikkat çekiyor. Hayali randevularla müşteri yaratılması kolay. Salonlar genel olarak nakit çalışıyor. Merkezi yazılımla hayali müşteriler ve malzeme giderleri de oluşturuluyor.
